Wanda Uszok -nadanie jej imienia naszeu projektowi- Samopomocowy dom twórczy

Szanowni Bibliotekarze, uszniowi Karłowicza i    Akademii imienia Karola Szymanowskiego proszę o pomoc - chcemy uczcić Wielką Postać, zapoznaną, skromną do bólu  Wandę Uszok,  związaną z edukacją muzyczną Górnego Śląska. Niestety zaginęły dokumenty, każda informacja z archiwum jest bezcenna. 

        marzenie:
 (SAMOPOMOCOWY) DOM PRACY TWÓRCZEJ   imienia Wandy i Róży Miki Uszok  z pracownią muzyczna, plastyczną, literacką – Twórcownia
- pragniemy przekształcić ten wiekowy ruiniasty dom w Katowicach (dzięki  autorskiemu projektowi dezinstucjonalizacji) w Samopomocowy Dom Pracy Twórczej imienia Wandy i Róży Uszok. 
 Wanda Uszok, ur.1920, - mieszkaliśmy razem Wanda Uszok   15.X. 1951 została przyjęta na stanowisko starszego asystenta w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (legitymacja nr 97 o8, podpis Józef Powroźniak –rektor 1951-63 ), została aspirantka Harry’ Neuhausa. nie podpisała legitymacji partyjnej i została nauczycielką muzyki w Karłowiczu...  Jej muzyka, biblioteczka i rozmowy stały się tratwą ratunkową dla mnie-Basi- dziecka uwięzionego po polio 1955.;;;;;;;;;;;;Wanda była całkowicie oddana pracy pedagogicznej, jej Uczniowie nie tylko z  „Karłowicza” przychodzili na herbatkę do „Pani Profesor Wandy” już będąc na dalszych studiach i zamieścili jej nazwisko w swoich biogramach –to utytułowani teraz  profesorowie: w wikipedii: Julian Gembalski, Krzysztof Kluszczyński, Tadeusz Trzaskalik…………….

Wanda Uszok –niezłomna idealistka aspirantka Henryka Harrego Neuhausa [1]Wielkiego Pedagoga. Wanda Uszokówna urodziła się w 30.11.1920 w Piotrowicach Śląskich w patriotycznej śląskiej rodzinie (miała 5 rodzeństwa). Ojciec Alojzy, kolejarz, powstaniec, był określony przez Niemców jako fanatyczny Polak, śpiewał w chórze Hejnał, domowe śpiewy, gry na instrumentach/ po 1948 wraz z wikariuszem Walterem Wrzołem [2] (ideał księdza-człowieka w legendach rodzinnych, szkoda, że go nie poznaliście - mówiła)./ Ukończyła klasę fortepianu w Państwowym Konserwatorium Muzycznym  w Katowicach –  „moim mentorem była Dusia Władysława Markiewiczówna[3]”; Na dyplomie zagrała koncert na fortepian i orkiestrę skomponowany przez Siergieja Rachmaninowa - koncert fortepianowy nr 2 c-moll, op. 18 – jednak nie radziła sobie z paraliżująca tremą na wystąpieniach przed publicznością.
Legitymacja: 7 lutego 1948 zatrudniona w Szkole Muzycznej im. Karłowicza jako nauczycielka „Uszokówna”(legitymacja nr 1/48). Od 1949 legitymacja związku zawodowego pracowników kultury i sztuki/

   15.X. 1951 została przyjęta na stanowisko starszego asystenta w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (legitymacja nr 97 o8, podpis Józef Powroźniak –rektor 1951-63 ) – aspirantura / kariera naukowa została przerwana – wg legendy rodzinnej nie zgodziła się na obowiązkowe zapisanie się do Partii czyli PZPR : „nie podpisałam, nie dałam się złamać dla tytułów i kariery” i  powróciła do pracy w szkole Średniej im Karłowicza (dyrektor Marian Łęgowski  1947-76). Praca pedagoga czyli jej Uczniowie to był sens jej życia, poza górami, książkami, rozmowami przy herbatce. Zmagała się z postępującą głuchotą z powodu perlaka, żartowała, że to zbliża do jej ulubionego Ludwiga van  Beethovena- jego maska pośmiertna wisiała w jej klasie nad fortepianem. Trudna sytuacja rodzinna. Pomagała swojej siostrze Róży ‘Miki” w wychowaniu córki –okaleczonej z powodu epidemii polio w 1955- przekazała jej część domu na realizację marzeń/ pożyteczny cel -miejsce UMOŻLIWIAJACE TWÓRCZE ROZWOJE MIESZKAŃCOM I GOŚCIOM. Jej jedyną słabością było palenie tytoniu - zmarła nagle – rozległy zawał serca w 1975. Jej życzeniem był napis NON OMNIS MORIAR –wyryty na polnym kamieniu –jak na Kamieniu Karłowicza [4]w Tatrach. Nie pozwalała się fotografować.
 Jej biblioteka ledwie mieściła się ..,   znacząca dla następnego pokolenia .. od Poszukiwania straconego czasu, przez Tomasza Manna i Hessego,  Baudelaire’a, stefana Themersona  do swojego mistrza - Henryk Neuhaus Sztuka pianistyczna (1958) bo Wanda Uszok  została aspirantką ^[1] Henryka Neuhausa Wielkiego Pedagoga – musiała pojechać do niego aż do Konserwatorium moskiewskiego (prawdopodobnie po roku 1951  dokumenty zaginęły niestety spalone) Wanda Uszok uczyła wg metody swojego Mistrza Harrego „w Karłowiczu”. Podobne do podobnego – to jedna z najrozumniejszych zasad przy rozwiązywaniu zagadnienia: nauczyciel i uczeń. Mądra łacińska maksyma – similis simili gaudet – podkreśla, że PODOBNY RAD JEST PODOBNEMU, antyteza zaś – że niepodobni nie są sobie radzi. Możliwie pełne rozumienie się nauczyciela i ucznia - to jeden z warunków powodzenia w pracy (patrz dalej,,,.
        Jej Ulubieni Uczniowie odwiedzali ją w rodzinnym starym domu –(mieszkaliśmy w trudnych warunkach), na pewno jest z nich nadal dumna, a także zdumiona ich pracowitością, utrzymaniem Najwyższych Wartości i interdyscyplinarnymi pomysłami-ciekawe, co pamiętają?:

        O domu rodzinnym Uszoków/ Koscielnych………… powstaje książka
                                 Zagłada Domu Uszerów – puzzle wg Pereca – Rozszerzona praca magisterska  MIRONA KOŚCIELNEGO – pra-siostrzeńca Wandy Uszok,  Absolwenta Akademii Sztuk Pięknych  2019  (indywidualny plan nauczania) aneks: część –dom jako instrument muzyczny  

jako Twórcownia ostatnio działamy bardzo Żmudnie bo coraz więcej dysfunkcji na tle problemów zdrowotnych, potrzebujemy stabilizacji w życiu codziennym 
  pozaczynane obrazy czekają  farby zasychają
wartości Prawdy, Dobra i Piękna trochę straciły turgor, ale nie pozwolimy im na zwiędnięcie

---

[1] https://pl.wikipedia.org/wiki/Heinrich_Neuhaus

[2] WALTER WRZOŁ –b barwna postać - Urodził się 9 grudnia 1916 w Bielsku Święcenia kapłańskie przyjął 29 czerwca 1947 w katedrze Świętych Apostołów Piotra i Pawła z rąk bpa J. Bieńka. (Po święceniach … jako wikariusz duszpasterzował w parafiach: św. Barbary w Strumieniu do 1948, NSPJ W PIOTROWICACH ŚL ….W 1962 roku otrzymał godność TAJNEGO SZAMBELANA JEGO ŚWIĄTOBLIWOŚCI. …: był członkiem Kolegium Redakcyjnego „Gościa Niedzielnego” ORAZ SPOWIEDNIKIEM ZBIGNIEWA CYBULSKIEGO , ZMARŁ 1985              Encyklopedia   wiedzy o Kościele katolickim na Śląsku                  //  https://silesia.edu.pl/index.php/Wrzo%C5%82_Walter

[3] Wikipedia     WŁADYSŁAWA MARKIEWICZÓWNA „DUSIA”,  (ur. 5 lutego 1900 w Bochni, zm. 17 maja 1982 w Katowicach) − pianistka, kompozytorka i pedagog… wnuczka Władysława Markiewicza - rodzonego brata błogosławionego Założyciela Michalitów i Michalitek - ks. Bronisława Markiewicza W latach okupacji współpracowała z Karolem Wojtyłą w konspiracyjnym Teatrze Rapsodycznym, tworząc oprawę muzyczną do przedstawień.  W 1929 –objęła klasę fortepianu w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Katowicach… W 1935 utworzyła wraz ze Stefanią Allinówną duet fortepianowy  po wojnie powróciła na katowicką uczelnię. W 1958 roku otrzymała tytuł profesora, a w latach 1963-1968 kierowała katedrą fortepianu, jej uczeń- najmłodszy student Andrzej Jasiński  ur 1936 został jej asystentem (dyplom 1959), a jego 7 letnim uczniem stał się Krystian Zimerman ur 1956- laureat konkursu szopenowskiego 1975  . Do jej uczniów należeli m.in. Tadeusz Żmudziński, Kazimierz Kord, i Wojciech Kilar. .. najbardziej kojarzona z twórczością dla dzieci i z autorską metodą nauczania - szkołą na fortepian "Do-re-mi-fa-sol".

[4] Wikipedia KAMIEŃ KARŁOWICZA – wykuty w granicie pomnik w formie kamienia upamiętniający tragiczną śmierć w Tatrach kompozytora Mieczysława Karłowicza (1876–1909). Zginął on 8 lutego 1909 r. w lawinie śnieżnej, która zeszła ze wschodnich ścian Małego Kościelca. Na kamieniu znajduje się wykuty napis: „Mieczysław Karłowicz/tu zginął/porwany śnieżną/ lawiną d. 8 lutego/1909/Non omnis moriar”. Pod napisem wykuta jest góralska swastyka – ulubiony znak Karłowicza. Jest to słowiański symbol, często spotykany w zdobnictwie góralskim, a zwany na Podhalu „krzyżykiem niespodzianym”. Kamień postawiono latem 1909 r. Znajduje się on na rumowisku skalnym porośniętym kosodrzewiną, ok. 30 m poniżej turystycznego szlaku niebieskiego prowadzącego od schroniska „Murowaniec” do Czarnego Stawu Gąsienicowego.

 

harry neuhaus i Andrzej jasiński

            ……………….. info  dla Twórcowników na hertnatkę:
JA jest zawsze nie do zniesienia” „Le moi est toujours haïssable”, Blaise Pascal, „Pensées”
Artysta musi posiadać wielką inteligencję, wrażliwość, wyobraźnię, zdolność rozumienia zarówno samego życia, jak i jego odbicia w sztuce. Musi niejako „zawierać w sobie” wszystko to, co interpretuje, to, co przedstawia światu i co stanowi treść jego duszy. Wreszcie – musi być w nim ta tajemna siła, która pozwala i daje mu prawo do takiego władztwa. Przywołam tu słynną wypowiedź Beethovena: Kraft ist die Moral derer, die sich vor andren auszeichnen, sie ist auch die meinige. (Siła jest moralnością tych, którzy się odróżniają od innych, jest także moją moralnością).”

„Nie można w sposób sensowny mówić o pedagogice artystycznej w oderwaniu od przekazanych nam przez tradycję klasyczną wartości Prawdy, Dobra i Piękna”

Czesław M iłosz uważa zaś, że „uczelnia artystyczna powinna być czymś znacznie więcej niż warsztat, a mianowicie spotkaniem studenta z tradycją, ze światem kultury, ze światem wartości”

https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/827/1/Pienkowski_Spojrzenie_na_wartosci_w_muzyce.pdf

……………Andrzej Jasiński: – Nikt nie będzie dobrym pianistą, jeśli nie będzie dobrym muzykiem, a nie będzie dobrym muzykiem, jeżeli nie będzie dobrym człowiekiem najpierw jest się człowiekiem, potem człowiekiem emocjonalnym, potrzebującym dzielić się swymi emocjami z drugim człowiekiem, dalej wrażliwym na otaczające nas piękno, które odbija się również w sztuce, dalej wrażliwym na treści, jakie niesie z sobą muzyka i dopiero na tym tle – pianistą zdobywającym coraz lepszą technikę,,,

Za Pablem Casalsem powtórzył też, że „interpretować można tylko poprzez własną osobowość, łącząc zawarte w utworze emocje twórcy z własnymi” Potrzeba tu jednak taktu i skromności, by własną indywidualnością służyć i pomagać – nigdy przeszkadzać. Tę służebną rolę wykonawcy w stosunku do kompozytora i słuchacza podkreślał zawsze artysta pełen godności – Tadeusz Żmudziński. Respektowanie tekstu utworu – widomego znaku woli kompozytora – było dla niego obowiązkiem i pierwszym krokiem do szukania prawdy artystycznej. Najpierw „co” a później „jak”.

…………………….
HENRYK NEUHAUS ROZMYŚLANIA, WSPOMNIENIA, DZIENNIKI http://chopin.man.bialystok.pl/umfc/wp-content/uploads/2016/04/04-05.pdf
Henryk Neuhaus, zaliczany do grona najwybitniejszych pedagogów pianistów w świecie, pisze: „[...] fortepian to najbardziej in te le ktu a ln y ze wszystkich instrumentów i dlatego obejmuje najszersze horyzonty, nieogarnione przestrzenie muzyczne. Wszak na nim, poza całą niezmierzoną co do ilości, nieopisanie piękną muzyką utworzoną »umyślnie dla niego«, można wykonać wszystko, co nazywa się muzyką, od melodii fujarki pastuszej do gigantycznych konstrukcji symfonicznych i operowych” 5      H. Neuhaus: Sztuka pianistyczna. Przeł. A. Ta u be, przedmowa Z. Drzewiecki. Kraków 1970, s. 87.

:Harry  NEUHAUS  31 marca/ 12 kwietnia 1888 w Jelizawietgradzie, zm. 10 października 1964 w Moskwie) – rosyjski pianista i pedagog pochodzenia polsko-niemieckiego. Ceniony interpretator muzyki Ludwiga van Beethovena i Fryderyka Chopina. Dwukrotny juror Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina.  (Heinrich - dla Niemców, Gienrich Gustawowicz - dla Rosjan, Harry - w domu) - stwierdza: „na szczęście, po mojej matce odziedziczyłem nieco tej łatwości Blumenfeldów i Szymanowskich (moja matka była córką Marii Szymanowskiej, siostry dziadka znanego kompozytora polskiego Karola Szymanowskiego)”.).
ojciec Gustaw Neuhaus miał cechy typowego dziewiętnastowiecznego nauczyciela – dyletanta, zamęczającego zarówno własne dzieci, jak i uczniów setkami pianistycznych ćwiczeń, których sensu muzycznego i edukacyjnego nie sposób było pojąć. Obsesja doskonalenia wąsko pojmowanej techniki pianistycznej prześladowała go niemal do końca życia.
Harry dzielił los dzieci pedagogów zajmujących się edukacją młodzieży i mających za mało czasu dla własnej rodziny: „Moja przymusowa samodzielność sprawiła, że doszedłem, chociaż niekiedy krętymi ścieżkami, do wielu rzeczy, własnym rozumem. Nawet moje niepowodzenia i błędy często potem okazywały się pouczające i pożyteczne”, …….„Nie żałuję wcale ani straconych wysiłków, ani doznanych cierpień - sam wiele się nauczyłem”.
ostatni, jak się okazało, tydzień życia ojca, na który Gustaw zaplanował „żelazny” zestaw pasaży, tercji, sekst... Oto jego słowa: „Ojciec mówił o sobie, że gra źle dlatego, że jego dziadek był prostym, wiejskim stolarzem. Grał jednak z niewiarygodnym uporem do końca swojego życia: na trzy tygodnie przed jego śmiercią – a umarł w wieku dziewięćdziesięciu jeden lat – znalazłem na pulpicie fortepianu karteczkę z rozkładem przeróżnych ćwiczeń na cały tydzień rozplanowanym na godziny. Czy można sobie wyobrazić bardziej absurdalną i wzruszającą bezproduktywność?”
oparł zasady pracy instrumentalnej na tych nielicznych a genialnych wskazówkach, jakie pozostawił Chopin. Był zwolennikiem stosowania metody Chopina. Cenił jego etiudy, a także wybrane etiudy Debussy’ego, Ferenca Liszta, Siergieja Rachmaninowa i Skriabina, a także preludia z Das Wohltemperierte Klavier Johanna Sebastiana Bacha, odrzucając ćwiczenia Carla Czerny’ego.
W czasach, kiedy działał Neuhaus, wspomniane prawa pedagogiki dialektycznej znali i zgodnie z nimi działali tylko nieliczni pedagodzy o wybitnej umysłowości. Gustaw Neuhaus był wyznawcą specyficznie dychotomicznego spojrzenia na nauczanie. Według jego poglądów praca nad utworem to z jednej strony godziny mechanicznego „tłuczenia” instrumentu w celu „zdobycia techniki”, a z drugiej – całkiem naiwne zawierzenie efektów artystycznych wykonania tzw. wrodzonej muzykalności. technika. Grecki wyraz tèchnē znaczy sztuka i dlatego Neuhaus z całym intelektualnym i emocjonalnym zaangażowaniem zaprzecza sensowi oddzielania techniki od muzyki. Pisze on: „Techne – technika to coś o wiele bardziej skomplikowanego i trudnego. Opanowanie takich elementów, jak biegłość, czysta gra, nawet tu i ówdzie spotykane poprawne wykonanie itp., same przez się nie zapewniają jeszcze wykonania artystycznego, które moŜliwe jest tylko w oparciu o prawdziwie pogłębioną i uduchowioną pracę”. Stopień powiązania tych zjawisk zaleŜy jednak zdaniem Neuhausa od uzdolnienia  54 grającego. W przypadku ludzi bardzo utalentowanych trudno przeprowadzić dokładną granicę między pracą nad techniką i pracą nad muzyką, każde bowiem doskonalenie techniki doskonali muzykę, a wymagania stawiane muzyce wychodzącej spod palców pianisty skłaniają go do doskonalenia techniki.

Jego lekcje miały charakter otwarty; zachęcał do obecności podczas nich innych uczniów. Szanował ich indywidualność oraz twierdził, iż nauczyciel powinien umieć pracować zarówno z uczniami zdolnymi jak i przeciętnym Deklarował się jako zwolennik aspirantury jako okresu „pogłębiania samodzielnego myślenia artystycznego i osiągania pełnej dojrzałości”. Zmarł w moskiewskim szpitalu 10.10.1964. Dosłownie na niewiele godzin przed śmiercią odwiedził go Artur Rubinstein - jakby symbolicznie żegnając tego niezwykłego Europejczyka w imieniu tradycji i kultury, których cały urok, smak i wdzięk Mistrz rozsiewał hojną ręką w czasie swych niezapomnianych lekcji.

Światosław Richter „Neuhaus zrobił ze mnie pianistę. Zajął się mną jak ojciec i dziś łączy nas najgłębsza przyjaźń. Neuhaus to nie tylko wielki pedagog – to największy, najgłębszy muzyk. Jeśli można mówić o natchnionym  wykonawstwie, to po raz pierwszy przeżyłem je na koncertach tego mistrza”

O wielkiej i nieprzeciętnej wiedzy i erudycji Neuhaus erudyta był wielbicielem poezji Mickiewicza, propagatorem twórczości Szymanowskiego, bezbłędnie mówił po polsku - prof. Drzewiecki wspomina o wieczorze towarzyskim, spędzonym wspólnie z Neuhausem w Warszawie w 1937 roku, kiedy to Neuhaus, juror III - go Konkursu im. F. Chopina recytował ex tempore Koncert Jankiela z "Pana Tadeusza".

Henryk Neuhaus  Sztuka pianistyczna NOTATKI PEDAGOGA 1961

..spotkanie z  Andrzejem Jasińskim, uczniem Markiewiczówny :
(..)O grze Richtera pisano, że dla niego rytm, to nie są różnej długości dźwięki ich grupy, ale jest to cały pulsujący utwór, który widzi jakby z lotu ptaka, ze wszystkimi szczegółami. Widzi całość i jednocześnie szczegóły. To mi się kojarzy trochę ze zjawiskiem holografii, w której z jednej komórki obrazu można odtworzyć jego całość. W każdym razie myślę, że państwo rozumieją, że każdy dźwięk w utworze, każdy motyw, każda fraza jest połączony z tym, co było i z tym, co będzie. To bardzo ważne
 (..) Dużo się mówi o palcach, o chwytliwości palców, o ostatnich stawach, które są rzeczywiście ważne. Czasem trochę żartuję, że jestem wędkarzem - mówię - i nie istnieje złowienie ryby bez haczyka, ale równocześnie żartuję, jak nie ma elastyczności żyłki i wędziska, to sukces niepewny. „ - Grasz jakbyś miał wędkę bez żyłki, tylko kij i haczyk na końcu, tym końcem wędki rybę po głowie uderzasz i ryba ucieka, a tymczasem trzeba ją tu zaciąć.” Neuhaus mówi, że „ręka jest jak przęsło mostu, zawieszona na dwóch filarach; to nie znaczy, że wisi biernie”. Ręka ma być aktywna. Dobra technika to taka, której za bardzo nie widać, a słychać w postaci dobrze brzmiących dźwięków. Kończąc moje improwizowane wystąpienie, wyrażam opinię, że nie ma jednej metody nauczania. Każdy z nas odkrywa swoje ścieżki, na których małym drogowskazem może być stawianie sobie pytań i znajdowanie na nie odpowiedzi.

http://chopin.man.bialystok.pl/umfc/wp-content/uploads/2016/04/05-03.pdf

---

^{[1] [1]} Aspirantura (łac. aspirans – ubiegający się o coś) – studia doktoranckie w Rosji, w dawnym ZSRR w latach 1951–1958 także w PRL. Po uzyskaniu tytułu magistra lub równoważnego mu tytułu zawodowego osoba, która pragnęła napisać doktorat w ZSRR, kierowana była na aspiranturę i odtąd miała status studenta studiów doktoranckich (ros. aspiránt). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 kwietnia 1952 r. w sprawie organizacji ASPIRANTURY NAUKOWEJ ( forma kształcenia)   ( ..)  O dopuszczenie do odbywania aspirantury naukowej mogą ubiegać się osoby, które: 1) wykazały zamiłowanie i uzdolnienia do pracy naukowej i naukowo-pedagogicznej, 2) ukończyły studia wyższe drugiego stopnia lub równorzędne, względnie posiadają stopień magistra lub lekarza, 3) złożyły przed komisją egzamin ze znajomości podstaw marksizmu-leninizmu, języka rosyjskiego oraz obranej  dyscypliny naukowej, w zakresie objętym programem studiów drugiego stopnia .. O dopuszczeniu decyduje Minister Szkolnictwa Wyższego…W przypadku gdy indywidualny plan pracy aspiranta nie może być w całości wykonany w ramach katedry przy której odbywa on studia, osoba kierująca pracą aspiranta zorganizuje w porozumieniu z właściwym rektorem szkoły zajęcia uzupełniające (Szkoły wyższe kształcąc i wychowując kadry inteligencji ludowej w duchu ofiarnej służby ojczyźnie, walki o pokój i socjalizm mają za zadanie…. przygotowywanie kandydatów na pracowników o najwyższym poziomie kwalifikacji zawodowych, zdolnych przy wykonywaniu swojego zawodu do samodzielnego rozwiązywania zagadnień na podstawach naukowych…
tło:  Adam Rapacki  w RP, zssr Wsiewołod Nikołajewicz Stoletow  1951-53 bolesław Bierut – prezydent RP w latach 1947–1952  Od 20 listopada 1952 do 18 marca 1954 Bolesław Bierut był prezesem Rady Ministrów –zmarł 1956 stalin zmarł 5 marca 1953, stalinogód –katowice-1953-56

https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/organizacja-aspirantury-naukowej-16781987